Het aantal hormoonziektes neemt fors toe, ziet hoogleraar Max Nieuwdorp, internist en endocrinoloog in Amsterdam UMC. Tegelijkertijd zoeken steeds meer mensen hun toevlucht tot hormoonpreparaten, om jong of strak te blijven. ‘De maakbare mens is een groot thema geworden.’

Naaz Mohammad brak als 18-jarige door met haar liedje Words en bezong de spagaat van haar leven als Koerdisch-Nederlandse telg uit een streng gezin. Het duurde lang voordat ze de regie kon nemen over haar werk en haar leven, maar sinds 2023 brengt ze zelf haar platen uit. ‘Ik wil geen zielige liedjes meer maken. Ik ben een ritmische meid, ik ben luid.’

Ons werk, ons onderwijs en zelfs onze vrije tijd staan in het teken van output en controle, ziet onderwijspsycholoog Rob Martens. Terwijl de oplossing zo simpel is, betoogt hij in zijn boek De motivatierevolutie. ‘We moeten onze speelruimte terugveroveren.’

Regisseur Eric de Vroedt, artistiek leider van Het Nationale Theater, maakt al meer dan twintig jaar maatschappelijk geëngageerd werk. De zeven uur durende voorstelling De seizoenen, eind juni op het Holland Festival, draait om de geopolitieke en morele dilemma’s van deze tijd. ‘Het mooie aan theater is dat het een oefening is in gezond ruzie maken.’

Tijdens haar jeugd in Kabul was Forugh Karimi getuige van verdwijningen, boekverbrandingen, oorlog en onderdrukking. Op haar 25ste vluchtte ze ze naar Nederland. In haar romans bekritiseren de fictieve hoofdpersonen zowel de oude als de nieuwe heersers van Afghanistan. ‘Tijdens het schrijven dacht ik: ik wil dat mensen dit lezen, want bijna alle Afghanen voelen zich aan hun lot overgelaten.’

Fotograaf Nella Ngingo (32) vluchtte als kind vanuit de genocide in Burundi naar Nederland. Over de doden in haar familie werd nooit gesproken. In Burundi moet ze haar queerness verbergen, in Nederland wordt ze altijd geconfronteerd met haar kleur. Maar in haar werk bepaalt ze zelf wat ze deelt. ‘De censuur die we onszelf opleggen, daar wil ik vanaf.’

Edward van de Vendel schrijft al bijna veertig jaar gedichten en romans voor kinderen en jongeren, waarin zijn maatschappelijke betrokkenheid zachtjes doorklinkt. Zelf las hij pas op zijn vijftiende zijn eerste kinderboek. ‘Ik dacht: de wereld is verschrikkelijk, maar literatuur is iets voor mij.’

Als Colombiaans kind in West-Friesland werd kunstenaar Raquel van Haver aangestaard en nageroepen. Maar met haar schilderijen stuurt zij zelf de blik van de kijker. ‘Mijn werk geeft een gevoel van herkenning voor mensen die zichzelf zelden terugzien in kunst.’

Het aantal jongeren dat kampt met mentale problemen is de afgelopen jaren verdubbeld, ziet hoogleraar ontwikkelingsneurowetenschap Eveline Crone. Met het optimistisch getitelde boek Generatie Zelfvertrouwen. De ontwikkeling van een gezond zelfbeeld bij jongeren doet ze jongeren en hun ouders een prikkelende handreiking.

Historicus, journalist en ondernemer Sander Heijne droomde als twintiger achtereenvolgens van een toekomst als snowboardleraar, topsporter, beroepsmilitair en oorlogscorrespondent. Sinds 1 april is hij hoofdredacteur en uitgever van Vrij Nederland.

Yousef ‘Sef’ Gnaoui schreef in 2011 met De leven het ultieme anthem van Generation Y, maar vond pas brede erkenning met zijn maatschappijkritische album Ik Zou Voor Veel Willen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag, dat dit jaar werd bekroond met een Edison. ‘We doen altijd alsof fascisme er niet is.’